မုန္တိုင္းအလြန္ ဒုတိယအႀကိမ္ ကပ္ေဘးဆိုးက်ေရာက္ႏိုင္ဟု က်န္းမာေရးကူညီမႈအဖဲြ႕မ်ား သတိေပး ေလေဘး ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သူ အယ္ဒီတာ ေဇာ္သက္ေထြး ဖမ္းဆီးခံရ

မုန္တိုင္းအလြန္ ဒုတိယအႀကိမ္ ကပ္ေဘးဆိုးက်ေရာက္ႏိုင္ဟု က်န္းမာေရးကူညီမႈအဖဲြ႕မ်ား သတိေပး
13 June 2008

ဇြန္ ၉၊ ၂၀၀၈။ျမန္မာႏိုင္ငံက ဆိုင္ကလံုးမုန္တိုင္းသင့္ေဒသေတြမွာ ေနာက္ပိုင္းေရာဂါဆိုးေတြ ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႕လို႕ ဒုတိယအႀကိမ္ ကပ္ဆိုး က်ေရာက္လာႏိုင္မယ့္ အႏၱရာယ္အတြက္ စိုးရိမ္စရာရိွတယ္လို႕ အေမရိကန္အေျခစိုက္ Direct Relief International လို႕ေခၚတဲ့ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ကပ္ေဘးကူညီေရးအဖဲြ႕က ေျပာလိုက္ပါတယ္။ အေၾကာင္းစံုကို ကိုသားၫြန္႕ဦးက ဆက္သြယ္ေမးျမန္းၿပီး တင္ျပထားပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ဆိုင္ကလံုးမုန္တိုင္းသင့္တဲ့ ေဒသေတြမွာ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ အေဆာက္အဦေတြ၊ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္ေတြ အေတာ္ေလးကို ပ်က္စီးကုန္ၿပီး ေနရာအေတာ္မ်ားမ်ားမွာလည္း မသန္႕ရွင္းတဲ့ေရေတြ က်န္ရစ္တာေၾကာင့္ ေရာဂါပိုးေတြ ကူးစက္လာႏိုင္တယ္လို႕ က်န္းမာေရးဆိုင္ရာ ကူညီေရးအဖဲြ႕ေတြက စိုးရိမ္ေနၾကတာပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲ အေျခခံက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈေနရာေတြ ပ်က္စီးကုန္ၿပီး က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈစနစ္ ပ်က္စီးသြားတာ၊ ေဒသတြင္းမွာလည္း က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းေတြ အလံုအေလာက္မရိွတာ၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးေၾကာင့္ အေရးေပၚက်န္းမာေရး ကုသမႈေပးဖို႕ ခက္ခဲတာ၊ အဆိုးဆံုးကေတာ့ က်န္းမာေရးကာကြယ္မႈစနစ္ေတြ ခ်ဳိ႕တဲ့တာေတြေၾကာင့္ ေရာဂါျပန္႕ပြားမႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္တယ္လို႔ တြက္ဆၾကပါတယ္။ ဒီအထဲမွာ ဆိုင္ကလံုးဒုကၡသည္ေတြအတြက္ ေဆးဖက္ဆိုင္ရာပစၥည္းေတြ၊ ေဆး၀ါးေတြ ကူညီေထာက္ပံ့ေနတဲ့ အေမရိကန္အေျခစိုက္ Direct ReliefInternational အဖဲြ႕ႀကီးလည္း အပါအ၀င္ပါ။ ဒီအဖဲြ႕ရဲ႕ ေျပာခြင့္ရသူ မစၥတာ ဂ်င္မ္ ပေရာဆာ (Jim Prosser) က ဗီြအိုေအကို အခုလိုေျပာပါတယ္။
“ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ဒုတိယအႀကိမ္ ကပ္ေဘးဆိုးက်ေရာက္မယ့္ အလားအလာအတြက္ က်ေနာ္တို႕ အလြန္အမင္းကို စိုးရိမ္ေနပါတယ္။ ေရာဂါေတြျဖစ္ေနတယ္ဆိုတဲ့ သတင္းရတာေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔အေနနဲ႔ ေရာဂါလကၡဏာေတြကို ေစာင့္ၾကည့္ေနပါတယ္။ျမန္မာႏိုင္ငံထဲ က်ေနာ္တို႔နဲ႔တဲြလုပ္ေနတဲ့ အဖဲြ႕ေတြရဲ႕ ေမတၱာရပ္ခံခ်က္အရ အေရးေပၚ လိုအပ္တဲ့ပစၥည္းေတြ၊ ေရာဂါတိုက္ဖ်က္ေရးေဆး၀ါးေတြကို ေနာက္ထပ္ပို႕ႏိုင္ေအာင္လည္း ျပင္ဆင္ေနပါတယ္။”
ျမန္မာစစ္အစိုးရသတင္းစာမွာေတာ့ တေန႕ကပဲ မုန္တိုင္းသင့္ေဒသေတြမွာ အမ်ားက စိုးရိမ္သလို ေရာဂါကူးစက္မႈေတြ မရိွဘူးလို႕ေတာ့ ေျပာထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုလို စိုးရိမ္စရာေတြ ျဖစ္လာရေအာင္ ဘယ္လိုအေျခအေနေတြေၾကာင့္လဲလို႕ ေမးၾကည့္ေတာ့ မစၥတာ ဂ်င္မ္ ပေရာဆာက အခုလိုေျပာပါတယ္။
“WHO ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖဲြ႕ရဲ႕ အစီရင္ခံခ်က္ေတြအရ အသက္႐ႉလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ကူးစက္ေရာဂါပိုး ကူးစက္ခံရသူ ၆၉၅ ဦး၊ ေသြး၀မ္းကိုက္တဲ့ ေရာဂါသည္ ၁၁၄ ဦး၊ ေသြးလြန္တုပ္ေကြး ေရာဂါသည္ ၃ ဦး ရိွတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဒါက အခိုင္အမာရထားတဲ့သတင္းပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက သတင္းမွန္ေတြ၊ အေျခအေနမွန္ေတြကို သိဖို႕ကလည္း ခက္ခဲပါတယ္။ အခုအပတ္ထဲက်မွပဲ ကုလသမဂၢနဲ႕ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြက ကိုယ္စားလွယ္ေတြ တရြာ၀င္ တရြာထြက္ အေျခအေနေတြကို သံုးသပ္အကဲခတ္ခြင့္ ရမွာပါ။ ဒါေၾကာင့္ အေျခအေနတစံုလံုးကို သိရဖို႕ ခဲယဥ္းေနတုန္းပါ။”
Direct Relief International အဖဲြ႕အေနနဲ႕ သူတို႕ရဲ႕ကိုယ္စားလွယ္တဦး မုန္တိုင္းေနာက္ပိုင္းမွာ ရန္ကုန္ကို သြားေရာက္ခြင့္ရခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အကူအညီေတြေပးတာကိုေတာ့ သူတို႕ကိုယ္တိုင္ ေဆာင္ရြက္တာမဟုတ္ဘဲ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ေဆးဖက္ဆိုင္ရာ အကူအညီေပးေနတဲ့ အဖဲြ႕ေတြကို ျပန္ၿပီး ကူညီေနတာျဖစ္ပါတယ္။
“Direct Relief International အဖဲြ႕ႀကီးအေနနဲ႕ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္း ေဒသခံ အစိုးရမဟုတ္တဲ့အဖဲြ႕ေတြ၊ လူမႈအဖဲြ႕အစည္းေတြနဲ႕ ပူးတဲြၿပီးေတာ့ အဲဒီက ေဆးဖက္ဆိုင္ရာ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ကူညီေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ဆိုရင္ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲက အႀကီးဆံုး ေဆးဖက္အဖဲြ႕အစည္းတခုျဖစ္တဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဆရာ၀န္မ်ားအသင္းနဲ႕ ပူးတဲြေဆာင္ရြက္ေနပါတယ္။ ဒီအဖဲြ႕မွာက ဆရာ၀န္ ၈,၀၀၀ ေက်ာ္ အဖဲြ႕၀င္ရိွပါတယ္။ ဧရာ၀တီတိုင္းက မုန္တိုင္းဒုကၡသည္ေတြကို ကုသဖို႕ ျမန္မာႏိုင္ငံဆရာ၀န္မ်ားအသင္းက အဖဲြ႕လိုက္ သြားေရာက္ကူညီေနပါတယ္။” လုိ႔ ဂ်င္မ္ ပေရာဆာက ေျပာခဲ့ပါတယ္။
သူတို႕အေနနဲ႕ လက္ရိွအားျဖင့္ ေဆးဖက္ဆိုင္ရာပစၥည္းေတြ၊ ေဆး၀ါးေတြ စုစုေပါင္းတန္ဖိုး အေမရိကန္ေဒၚလာ ၄၀၈,၀၀၀ တန္ဖိုးခန္႕ ကူညီခဲ့တယ္လို႕ သိရသလို ေဆးဖက္ဆိုင္ရာ ကူညီေရးအဖဲြ႕ေတြအတြက္ ေငြသား ၁၆၃,၀၀၀ ကိုလည္း ေထာက္ပံ့ေပးခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဆရာ၀န္မ်ားအသင္းကိုတင္မဟုတ္ဘဲ တျခား ႏိုင္ငံျခားက အကူအညီေပးေရးအဖဲြ႕ေတြကိုေပးတာလည္း ပါပါတယ္။
“Australia Aid International ကိုလည္း အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၅,၀၀၀ ကူညီထားပါတယ္။ ဒီအဖဲြ႕က ေဆးဖက္ဆိုင္ရာကၽြမ္းက်င္သူ ၇ ဦးဟာ ႏိုင္ငံကူးဗီဇာရၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံထဲ ေရာက္ေနပါတယ္။ သူတို႕ဟာ ဒီ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ေဆးပညာကုသမႈနဲ႕ ပတ္သက္တာ၊ ေနာက္ အေရးေပၚကပ္ေဘးကယ္ဆယ္ေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေဆးပညာေတြကို အခု သင္တန္းေပးေနပါတယ္။” လုိ႔ မစၥတာ ဂ်င္မ္ ပေရာဆာက ဆက္ေျပာပါတယ္။
အခုလိုေၾကာင့္လည္း သူတို႕အေနနဲ႕ ဒီမုန္တိုင္းသင့္ေဒသေတြမွာ က်န္းမာေရးအရ စိုးရိမ္ရတယ္၊ ဒုတိယကပ္ဆိုး က်ေရာက္မယ့္အႏၱရာယ္ ရိွတယ္ဆိုတာကို သူတို႕ရဲ႕ ဆန္းစစ္ခ်က္တင္မဟုတ္ဘဲ အဲဒီ ကူညီေရးေဆးအဖဲြ႕ေတြကတဆင့္ ရတဲ့သတင္းေတြအေပၚမွာလည္း သံုးသပ္ထားတာလို႕ ဆိုပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ေတာ့ အခု မိုးတြင္း ေရာက္လာတာနဲ႕အမွ် အဲဒီေဒသေတြမွာ သြားေရးလာေရးခက္လာတဲ့အျပင္ေရေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ေရာဂါမ်ဳိးေတြ အခ်ဳိ႕ေနရာေတြမွာ ျဖစ္ေပၚေနတယ္လို႕ အဲဒီမွာ သြားေရာက္ခြင့္ရတဲ့ ေဆးအဖဲြ႕ေတြကတဆင့္ သိရတယ္လို႕လည္း ေျပာျပပါတယ္။

ေလေဘး ကယ္ဆယ္ေရးလုပ္သူ အယ္ဒီတာ ေဇာ္သက္ေထြး ဖမ္းဆီးခံရ
14 June 2008

ေလေဘးဒုကၡသည္ေတြအတြက္ ေစတနာ့၀န္ထမ္း တပုိင္တႏုိင္ ကူညီေဆာင္ရြက္ေပးေနသူ တဦးျဖစ္တဲ့၊ အားကစား ဂ်ာနယ္ အယ္ဒီတာ ကုိေဇာ္သက္ေထြး ကုိ အာဏာပုိင္ေတြက မၾကာေသးခင္ကပဲ ထိန္းသိမ္းလုိက္တယ္လုိ႔ နီးစပ္သူမိတ္ေဆြေတြက ေျပာပါတယ္။ အာဏာပုိင္ေတြဖက္က ကူညီကယ္ဆယ္ေရး အလုပ္ေတြလုပ္ေနသူေတြကုိ အဖမ္းအဆီးေတြ လုပ္ေနတဲ့အထဲမွာ ဒါဟာ ေနာက္ဆုံးထြက္ေပၚလာတဲ့ သတင္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ အေၾကာင္းစုံကုိ စုံစမ္းထားတဲ့ ကုိေအာင္လြင္ဦးက တင္ျပေပးပါမယ္။
ေလမုန္တုိင္း ေဘးဒဏ္သင့္သူေတြအတြက္ တပုိင္တႏုိင္အကူအညီေပးေနတဲ့ အားကစားဂ်ာနယ္ အယ္ဒီတာ ကုိေဇာ္သက္ေထြး ကုိ အာဏာပုိင္ေတြက ဒီတပတ္ထဲမွာပဲ ဖမ္းဆီးလုိက္တာလုိ႔ သူနဲ႔ရင္းႏွီးသူ စာေပမိတ္ေဆြ အသုိင္းအ၀ုိင္းက ေျပာျပၾကတာပါ။ မေကြးၿမိဳ႕က မိခင္ျဖစ္သူေနအိမ္မွာ ထိန္းသိမ္းခံခဲ့ရၿပီးတဲ့ေနာက္ အခုဆုိရင္ ကုိေဇာ္သက္ေထြး ကုိ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က စစ္ေၾကာေရး စခန္းတခုမွာ ထိန္းသိမ္းထားတယ္လုိ႔ သူ႔ရဲ႕ မိတ္ေဆြတေယာက္က ေျပာျပပါတယ္။
"ကုိေဇာ္သက္ေထြးနဲ႔ ကိုငွက္ေပ်ာေၾကာ္တို႔ ေလေဘးကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ၾကတယ္။ လုပ္ရင္းနဲ႔ ၁၂ ရက္ေန႔က မေကြးက သူ႔အေမအိမ္ကို သြားရင္းနဲ႔ မေကြးမွာ ဖမ္းၿပီးေတာ့ သူ႔ကို ၁၃ ရက္ေန႔က ေအာင္သေျပကို ပို႔လုိက္တယ္။ ဖမ္းတယ္ဆိုတာပဲ သိရတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဖမ္းတယ္ဆိုတာ ေမးလို႔မရဘူး။ ဖမ္းတဲ့အဖြဲ႔ကိုယ္တိုင္ကလည္း ဘာေၾကာင့္ဖမ္းျမန္း မသိဘူး။ ဖမ္းဆိုလို႔ ဖမ္းလိုက္တာပဲ။ မေကြးက သူ႔အေမအိမ္မွာ အဖမ္းခံရတယ္။"
ဒီလုိ အာဏာပုိင္ေတြဖက္က ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းလုိက္တယ္ ဆုိတာ ရွင္းလင္းေျပာဆုိတာမ်ဳိး မရွိေပမဲ့ ကူညီကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြ တက္တက္ၾကြၾကြ လုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ကုိေဇာ္သက္ေထြး ရဲ႕ လုပ္ရပ္ေတြနဲ႔ ဆက္စပ္ ပတ္သက္လိမ့္မယ္လုိ႔ ယူဆေနၾကတာပါ။
"ဒီ လူမႈေရးေပါ့ေနာ္။ ကိုယ္က်ိဳးမဟုတ္ဘူးေလ။ ဒါဟာ ဒုကၡေရာက္ေနတဲ့လူေတြကို ကူညီတာပဲ။ ကိုယ့္ပိုက္ဆံနဲ႔ကိုယ္ ကူညီတာ။ ကုိယ့္မွာ ရွိသမွ် ခြန္အားေရာ၊ ေငြအားေရာ၊ လူအားေရာ အကုန္ စိုက္ထုတ္ၿပီးေတာ့ ဒါကို အမ်ားအတြက္ ေဆာင္ရြက္တာေပါ့ဗ်ာ။ အဲဒီေတာ့ ဒီဟာ အႏုပညာရွင္ေတြနဲ႔လည္း သူ လုပ္တယ္။ ေနာက္တခ်က္က သူက ၈၈ မ်ိဳးဆက္သစ္ ဆိုေတာ့ သူတို႔ ဒီလိုလုပ္တာ မႀကိဳက္လို႔လား။ ထင္ေပၚသြားလို႔လား။ က်ေနာ္တို႔ဖက္က ေတြးစရာေတြ အမ်ားႀကီးပဲေလ။ သူတို႔ ဒီလုိ လႈပ္ရွားမႈက သူတို႔အတြက္ သိကၡာက်တယ္လို႔ ယူဆၿပီး သူတို႔ ဖမ္းတာလို႔ပဲ က်ေနာ္တုိ႔ ထင္တယ္ဗ်ာ။"
ဒါဟာဆုိရင္ ေလေဘးကူညီကယ္ဆယ္ေရး လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ေနတဲ့သူေတြ အဖမ္းအဆီးခံေနရတဲ့ အထဲက ေနာက္ဆုံးၾကားရတာျဖစ္ပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ အပတ္ထဲတုန္းကလည္း မုန္တုိင္းေဘးသင့္သူေတြကုိ ေစတနာ့၀န္ထမ္း အကူအညီေတြ ေပးေနတဲ့ ႏုိင္ငံေက်ာ္ လူရႊင္ေတာ္ စြယ္စုံအႏုပညာရွင္ ဇာဂနာ ေခၚ ကုိသူရ ကုိ အာဏာပုိင္ေတြက ထိန္းသိမ္းထားတာပါ။ အခုဆုိရင္ သူ႔ကုိလည္းပဲ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕က ဒီ ေအာင္သေျပ စစ္ေၾကာေရး စခန္းမွာပဲ ထိန္းသိမ္း စစ္ေဆးေနတယ္လုိ႔လည္း မိသားစုနဲ႔ နီးစပ္သူေတြက ေျပာပါတယ္။ အခုလုိ လူမႈေရး အကူအညီေတြကုိ တက္တက္ၾကြၾကြ ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ကုိေဇာ္သက္ေထြး တုိ႔လုိ လူေတြကုိ ထိန္းသိမ္းခံရတာဟာ ဒီလုပ္ငန္းေတြအတြက္ ထိခုိက္နစ္နာေစတယ္လုိ႔လည္း ႐ႈျမင္ၾကတာပါ။
"ကိုေဇာ္သက္ေထြးကေတာ့ သူ စၿပီးေတာ့ နာဂစ္မုန္တိုင္းျဖစ္ၿပီး လူေတြ ဒုကၡေရာက္ၿပီ ဆိုကတည္းက သူ အားက်ိဳးမာန္တက္ တေနရာၿပီး တေနရာ အဲဒီလို ပစၥည္းေတြ စုေဆာင္းၿပီး လုိက္ပို႔၊ အဲဒီလိုေတြေတာ့ သူ အားသြန္ခြန္စိုက္ လုပ္ေနတယ္ဗ်ာ။ သူ ရက္နားတာေတာင္ သိပ္မေတြ႔ရဘူး။ ဒီလို လူမ်ိဳးေတြကို ဒီလို လူမႈေရးကို အက်ိတ္အနယ္ လုိက္လုပ္ေနတဲ့သူေတြက ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔တြက္ရင္ အရမ္းနည္းတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ လူနည္းတဲ့အခ်ိန္မွာ ဒီလို စိတ္ပါလိုက္ပါနဲ႔ ခြန္တိုက္အားတိုက္နဲ႔ ကုိယ္က်ိဳးမဖက္ဘဲ လုပ္ေနတဲ့သူတေယာက္ ဆံုးရႈံးသြားတာဟာ က်ေနာ္တို႔ လုပ္ေနတဲ့သူေတြအတြက္ကေတာ့ အႀကီးအက်ယ္ ဆံုးရံႈးမႈလို႔ ယူဆရပါတယ္။"
ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ စာေပအသုိင္းအ၀ုိင္းက ကုိေဇာ္သက္ေထြး နဲ႔ နီးစပ္သူ မိတ္ေဆြတဦး ျဖစ္ပါတယ္။
ကုိေဇာ္သက္ေထြး ဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံက အဓမၼလုပ္အားေပး ခုိင္းေစမႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္လုိ႔ ကမာၻ႔အလုပ္သမားအဖဲြ႔ (ILO) ကုိ တုိင္ၾကားမႈအတြက္ ၂၀၀၃ ခုႏွစ္တုန္းကလည္း တသက္တကၽြန္း ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ခံခဲ့ရဘူးသူ တေယာက္ပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း ေနာက္ပုိင္း ILO ရဲ႕ ဖိအားေပး ေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြ ရွိလာတဲ့ေနာက္ ၂ ႏွစ္ေလာက္အၾကာမွ အာဏာပုိင္ေတြက သူ႔ကုိ ဖမ္းဆီးရာက ျပန္လႊတ္ေပးလုိ္က္တာလည္း ျဖစ္ပါတယ္။