လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမႈ ရိွမွာလား

Monday, 01 February 2010 17:11 ထက္ေအာင္

၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကို “လြတ္လပ္ၿပီး တရား မွ်တစြာ” က်င္းပေပးမည္ဟု ေျပာခ်က္အေပၚ သံသယရိွေသာ ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀န္းက ျမန္မာ စစ္အစိုးရကို မၾကာေသးခင္ လမ်ားအတြင္း ဖိအားေပးခ့ဲၾကသည္။

၂၀၀၈ ခုႏွစ္ လူထုဆႏၵ ခံယူပဲြကာလ မဲရုံတခု ျမင္ကြင္း

ႏိုင္ငံတကာ ယံုၾကည္မႈကို ရရိွေစမည့္ ေရြး ေကာက္ပြဲ ျဖစ္စဥ္တခု၏ အေျခခံက်ေသာ ညႊန္းကိန္းမ်ားမွာ ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသား အားလံုး လြတ္ေပးေရးႏွင့္ ႏိုင္ငံ ေရး ပါတီမ်ား အားလံုး ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ပါ ၀င္ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ေရးပင္ ျဖစ္သည္ဟု ေလ့လာ သူမ်ားက ေျပာဆိုၾကသည္။

ယံုၾကည္ထိုက္ၿပီး အားလံုး ပါ၀င္ႏိုင္သည့္ ေရြး ေကာက္ပြဲ ျဖစ္ေစေရး အတြက္ လိုအပ္ေသာ အေျခအေနမ်ား ဖန္တီးေပးရန္၊ အတိုက္အခံ အဖြဲ႔အစည္း မ်ားႏွင့္ ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးေရးကို ဦးေဆာင္ ဦးရြက္ျပဳရန္ ျမန္မာ အစိုးရတြင္ တာ၀န္ရိွသည္ဟု စက္တင္ဘာလ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံတြင္ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴးခ်ဳပ္ ဘန္ကီမြန္းက ျမန္မာ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီး သိန္းစိန္ကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ေျပာဆိုခဲ့သည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံေရးျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးသည္ ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ရမည့္ အရာအျဖစ္ ကာလ ၾကာရွည္စြာ ရိွလာသည့္ အတြက္ လြတ္လပ္ၿပီးတရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ေပၚေရးကို တိုက္ရိုက္ ထိခုိက္ ေစႏိုင္သည့္ အေရးႀကီးျပႆနာရပ္ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ျမန္မာ့အေရး ေလ့လာသူမ်ားက ေရွ႕တန္းတင္ ေျပာ ဆိုမႈ အလြန္ နည္းပါသည္။

ဥပမာျပရလွ်င္ ၿပီးခ့ဲသည့္ ႏွစ္ဆန္းပုိင္းတြင္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ႀကီးသိန္းစိန္က ထိုင္း၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ အဖိဆစ္ ေ၀့ခ်ာခ်ီ၀ ႏွင့္ေတြ႔ဆံုစဥ္ ဖြဲ႔ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံမ်ား၊ ကုလသမဂၢအရာရိွမ်ားကုိ ေရြးေကာက္ပဲြ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ခြင့္ ေပးမည္ဟု ေျပာခဲ့သည္။

သို႔ရာတြင္ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲျဖစ္ေစရန္ ႏိုင္ငံတကာမွ ေလ့လာသူမ်ားကို ေရြး ေကာက္ပြဲ မဲဆြယ္စည္းရံုးမႈကာလ အစကတည္းက ႏိုင္ငံအႏွံ႔တြင္ ေစာင့္ၾကည့္ ေလ့လာခြင့္ ျပဳရပါမည္။

အေၾကာင္းမွာ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ မဲဆြယ္ စည္းရံုးျခင္းႏွင့္ ၎အခြင့္အေရးကို မမွန္မကန္ တလြဲ အသံုး ခ်ျခင္းအၾကား နယ္နိမိတ္စည္းသည္ မၾကာခဏ ဆိုသလို ျပတ္သားမႈ မရိွေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ မည္သည့္ ပါတီဘက္မွ ဘက္မလိုက္ေသာရပ္တည္ခ်က္ထားၿပီး လြတ္လပ္ၿပီးတရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ေပၚေရး အတြက္ အဓိက က်ေသာ စံႏႈန္းမ်ားကို လူထုအၾကား စတင္ ပညာေပးျခင္းသည္ မရိွမျဖစ္ လိုအပ္ ခ်က္ ျဖစ္ပါသည္။

ေရြးေကာက္ပြဲစီမံခန္႔ခြဲမႈ

ေရြးေကာက္ပြဲတခုကို လူအမ်ားကယံုၾကည္လက္ခံျခင္းသည္ ထိုေရြးေကာက္ပြဲကို က်င္းပေပးေသာအဖြဲ႔၏ စီမံ ခန္႔ခြဲမႈေပၚတြင္ မ်ားစြာ မူတည္ပါသည္။ ထိုအဖြဲ႔သည္ လြတ္လပ္မႈရိွရမည္ျဖစ္ၿပီး ဘက္လိုက္မႈလည္း ကင္းရ ပါမည္။

ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို ၁၉၉၀ ျပည့္ႏွစ္ေရြးေကာက္ပြဲမတိုင္မီ အဖြဲ႔၀င္ ၅ ဦးျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းခဲ့သည္။ ဗဟို ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ လက္ေအာက္တြင္ ျပည္နယ္ႏွင့္တိုင္းအဆင့္ ေကာ္မရွင္ ၁၄ ခု၊ ခရိုင္အဆင့္ ေကာ္မရွင္ ၅၀ ခု၊ ၿမိဳနယ္အဆင့္ ေကာ္မရွင္ ၃၁၇ ခု၊ ရပ္ကြက္ႏွင့္ ေက်းရြာအဆင့္ ေကာ္မရွင္ ၁၄၉၉၂ ခု တို႔ကို ဖြဲ႔စည္းထားသည္။

ဗဟိုေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို အဖြဲ႔အစည္းေနာက္ခံ ကင္းရွင္းသည့္ အၿငိမ္းစား အစိုးရအရာရိွႀကီးမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းခဲ့ေသာ္လည္း ထိုအခ်ိန္က ေကာ္မရွင္အေပၚ အမ်ား၏ ယံုၾကည္အားထားမႈ အလြန္နည္းပါးခ့ဲသည္။ အေၾကာင္းရင္းမွာ ထိုေကာ္မရွင္သည္ စစ္အစိုးရ၏ ၾသဇာခံျဖစ္ၿပီး လြတ္လပ္မႈမရိွသက့ဲသုိ႔ ဘက္လိုက္မႈလည္း ကင္းမည္မဟုတ္ဟု ျပည္သူမ်ားက ယံုၾကည္ခဲ့ၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

သို႔ရာတြင္ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ တရားမွ်တေသာ ရလဒ္မ်ား ထြက္ရိွခဲ့သည္။ ျပည္တြင္းျပည္ပကလည္း အသိအမွတ္ ျပဳခဲ့ပါသည္။ ထိုသို႔ျဖစ္ခဲ့ရျခင္း၏ အေျခခံအေၾကာင္းရင္း ၃ ခုမွာ စစ္အစိုးရ အေပၚ ျပည္သူလူထု၏ မေက်နပ္မႈ ျမင့္မားေနျခင္း၊ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္ အာဏာသိမ္းၿပီးေနာက္ပိုင္း ၂ ႏွစ္ၾကာ ကာလအတြင္း ေအာက္ေျခ ျပည္သူလူထု ၾကားတြင္ စစ္အစိုးရ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအရ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္မႈ အားနည္းေနျခင္း၊ ရပ္ကြက္ႏွင့္ ေက်းရြာအဆင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္မ်ားကို မွ်မွ်တတ ဖြဲ႔စည္းႏိုင္ျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။ ရပ္ကြက္ႏွင့္ ေက်းရြာအဆင့္ ေကာ္မရွင္တြင္ ရပ္ရြာထဲမွ အမ်ားရိုေသေလးစားေသာပုဂိၢဳလ္ ၃ ဦး၊ ေက်ာင္းဆရာ ၁ ဦးႏွင့္ စစ္အစိုးရ၏ ရပ္ကြက္/ေက်းရြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႔၀င္ ၁ ဦးတို႔ ပါ၀င္သည္။

သို႔ရာတြင္ စစ္အစိုးရသည္ ၎တို႔ ရင္ဆိုင္ခဲ့ဖူးသည္ အႀကီးအက်ယ္ရံႈးနိမ့္မႈမ်ိဳး (၁၉၉၀ တြင္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္ ေခါင္းေဆာင္ေသာ အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္က ႏိုင္ငံတ၀န္းတြင္ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေက်ာ္ျဖင့္ အႏိုင္ရရိွခဲ့မႈမ်ိဳး) ေနာက္တႀကိမ္ ခြင့္ျပဳရန္ အလားအလာ လံုး၀ မရိွပါ။ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္တြင္ ဖြဲ႔စည္း အုပ္ခ်ဳပ္ပံု အေျခခံ ဥပေဒအသစ္ကို လူထုဆႏၵခံယူပြဲက်င္းပစဥ္က ၎တို႔၏သေဘာထားမ်ားက သက္ေသျပခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ထိုစဥ္က အာဏာပိုင္မ်ားသည္ ၎တို႔၏ၾသဇာအာဏာကို သံုးျခင္း၊ ႀကိဳတင္ စီမံထားျခင္း၊ အႏိုင္ က်င့္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို ေျပာင္ေျပာင္တင္းတင္း အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ ၎တုိ႔ လုိလားသည့္ ရလဒ္ ထြက္ေပၚ ေရးအတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသည္။

ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား၏ရန္ပံုေငြ

၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တေသာ ရလဒ္ ထြက္ေပၚလာခဲ့သည္။ သုိ႔ေသာ္လည္း ေရြးေကာက္ပဲြသည္ တရားမွ်တမႈမရိွဟု လြတ္လပ္ေသာ ေလ့လာဆန္းစစ္သူတဦးအေနျဖင့္ ယူဆပါသည္။ အထူး သျဖင့္ မဲဆြယ္သည့္ ကာလ ႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲေန႔တုိ႔တြင္ စစ္အစိုးရက စနစ္တက် ၿခိမ္းေျခာက္ ေႏွာင့္ ယွက္ျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားက အရင္းအျမစ္မ်ားကို ရယူ သံုးစြဲႏိုင္ခြင့္ မရိွျခင္း စသည့္ အေျခအေနတုိ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။

အမ်ိဳးသား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (NLD) သည္ ေရြးေကာက္ပြဲ ရန္ပံုေငြ ျပတ္လပ္မႈ အခက္အခဲႏွင့္ ရင္ဆိုင္ရၿပီး ပါတီကိုေထာက္ခံသူမ်ားကလည္း စစ္အစိုးရ အေရးယူမည္ကို စိုးရိမ္၍ ေငြေၾကးလွဴဒါန္းရန္ ေၾကာက္ရြံ႕ ေနခ်ိန္တြင္ ယခင္အာဏာရ ဆိုရွယ္လစ္ပါတီ တျဖစ္လဲ တိုင္းရင္းသား စည္းလံုးညီညြတ္ေရး ပါတီ (တစည) သည္ ေငြေၾကး အေျမာက္အမ်ား သံုးစြဲႏိုင္သက့ဲသုိ႔ အစိုးရပိုင္ ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္ေသာ ကားမ်ား၊ အေဆာက္ အအံုမ်ားကို ၎တို႔ပါတီပိုင္ အျဖစ္ ဆက္လက္ အသံုးခ်ခဲ့ပါသည္။

လြန္ခဲ့သည့္ ႏွစ္ေပါင္း ၂၀ ကာလအတြင္း တစည ႏွင့္ အျခားေသာ စစ္အစိုးရ ေထာက္ခံ အားေပးသည့္ အဖြဲ႔ အစည္းမ်ားသည္ စီးပြားေရး အခြင့္ထူးမ်ားကို ရရိွ ခံစားခဲ့ၾကၿပီး တဘက္တြင္ NLD ပါတီရံုးမ်ားကို ပိတ္ပင္ ထားျခင္း၊ ေငြေၾကး ရန္ပံုေငြ အရင္းအျမစ္မ်ား မရရိွေစရန္ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္းျဖင့္ NLD ၏ ရန္ပံုေငြႏွင့္ အရင္းအျမစ္မ်ား အားနည္း ခ်ိနဲ႔ေစရန္ စစ္အစိုးရက ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ေလသည္။

ဤသို႔ မမွ်တေသာအေျခအေနသည္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ၏ လြတ္လပ္မႈႏွင့္ တရားမွ်တမႈကုိ အစ ကနဦး ကတည္း ကပင္ အားနည္းေစပါသည္။

မဲဆႏၵရွင္မ်ားကိုပညာေပးျခင္း

၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ ႏိုင္ငံေရး ပါတီေပါင္း ၂၃၆ ပါတီ တရား၀င္ မွတ္ပံုတင္ခဲ့ေသာ္လည္း ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ၉၃ ပါတီသာ ပါ၀င္ ယွဥ္ၿပိဳင္ခဲ့သည္။

ယခုအခါ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ တရား၀င္ ရပ္တည္ႏိုင္ေသာ ႏိုင္ငံေရးပါတီ ၁၀ ပါတီသာ က်န္ရိွပါသည္။ သို႔ေသာ္ စစ္အစိုးရ က ေရြးေကာက္ပြဲဥပေဒအသစ္၊ ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား မွတ္ပံုတင္ျခင္း ဥပေဒအသစ္ တို႔ ထုတ္ျပန္ လာပါက ႏုိင္ငံေရးပါတီ အမ်ားအျပား ထပ္မံ ေပၚထြက္လာဖြယ္ ရိွပါသည္။

ႏိုင္ငံေရးပါတီ အမ်ားအျပား ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မည့္ ေရြးေကာက္ပြဲအၿပီး ဒီမိုကေရစီ အျပည့္အ၀ ေဖာ္ေဆာင္ ရန္ အတြက္ မဲဆႏၵရွင္မ်ားကို ပညာေပးေရး၊ ပါတီအသီးသီးက ေပးလုိသည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကုိ ၎တို႔ လက္လွမ္း မီႏိုင္ေစေရး စသည္တို႔သည္ အလြန္ အေရးႀကီးပါသည္။

၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ စစ္အစိုးရက အိမ္ေစာင့္အစိုးရတရပ္ အသြင္ ရပ္တည္ျပခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ ကင္းကင္း ေနမည္ဟု တရား၀င္ ေျပာဆိုခဲ့သည္။

သို႔ရာတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ မဲဆြယ္ကာလအတြင္း စစ္အစိုးရက ႏိုင္ငံပိုင္သတင္းဌာနမ်ားကို တင္းတင္းက်ပ္က်ပ္ ခ်ဳပ္ကိုင္ခဲ့ၿပီး ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားသည္ ၎တို႔၏မူ၀ါဒမ်ားကို ရုပ္ျမင္သံၾကားမွ ၅ မိနစ္၊ ေရဒီယိုမွ ၁၀ မိနစ္သာ ထုတ္လႊင့္ခြင့္ ရခ့ဲသည္။

မဲဆြယ္ကာလအတြင္း ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားသည္ ၎တို႔ကိုယ္တိုင္ ထုတ္ေ၀ေသာ လက္ကမ္းစာေစာင္မ်ား၊ မွတ္တမ္းလႊာမ်ား၊ ပိုစတာမ်ားကိုသာ အားကိုးအားထား ျပဳခဲ့ရပါသည္။ ဤကဲ့သို႔ အရင္းအျမစ္မ်ားကို အလြန္ အမင္း ကန္႔သတ္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္မႈမ်ား ရိွေသာ္လည္း ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ားက ၎တို႔ကို ေထာက္ခံအားေပး ေနသူ မ်ားအား မဲစာရင္းသြင္းျခင္း၊ မဲေပးနည္းစနစ္၊ မဲလိမ္ျခင္း၊ မဲ၀ယ္ျခင္း စသည္တုိ႔ႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ပညာေပးရန္ တာ၀န္ ယူခဲ့ၾကသည္။ ထို႔အျပင္ ပါတီမ်ားသည္ မဲရံုမ်ားတြင္ ေစာင့္ၾကည့္ရန္၊ မဲေရတြက္ပံုကို ေလ့လာရန္ ၎တို႔တြင္ အဖြဲ႔၀င္ အလံုအေလာက္ ရိွေရး အတြက္ကိုလည္း စီစဥ္ခ့ဲၾကသည္။

ျမန္မာျပည္သူမ်ားထဲတြင္ အစဥ္အလာအားျဖင့္ သိထားၾကသည့္ အခ်က္မွာ (√) သေကၤတသည္ “သေဘာ တူျခင္း သို႔မဟုတ္ ေထာက္ခံျခင္း” ၊ (X) သေကၤတသည္ “သေဘာမတူျခင္း သို႔မဟုတ္ ကန္႔ကြက္ျခင္း” ဟူ၍ ျဖစ္ပါသည္။ သို႔ရာတြင္ ႏိုင္ငံတကာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ (X) သေကၤတကို ေထာက္ခံသည့္ အမွတ္အသား အျဖစ္ သံုးၾကသည္။ ေရြးေကာက္ပြဲေန႔တြင္ ျမန္မာျပည္သူမ်ား မဲေပးမွားယြင္းမႈ အမ်ားအျပား ရိွခဲ့ေလသည္။ အထူးသျဖင့္ သက္ႀကီး ရြယ္အိုမ်ားႏွင့္ စာမတတ္သူမ်ား ျဖစ္သည္။

၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ မဲဆႏၵရွင္ ၁ ၈၅၈ ၉၀၀ ဦး၏ ဆႏၵမဲမ်ား သို႔မဟုတ္ မဲစာရြက္ ၁၂.၃ ရာခိုင္ႏႈန္း ကို ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္က ပယ္မဲမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ ထိုရာခိုင္ႏႈန္းကို ေဒသတြင္းႏိုင္ငံမ်ားတြင္ မၾကာေသးခင္က က်င္းပခဲ့ေသာ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္တြင္ ၀.၈၉ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ မေလးရွားတြင္ ၂.၁၇ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ ထုိင္းတြင္ ၃.၆၆ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရိွေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။ ပယ္မဲ အမ်ားဆံုးမွာ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ၿပီး ၂၆.၀၆ ရာခိုင္ႏႈန္း ရိွခဲ့ပါသည္။

ယေန႔အခ်ိန္ထိ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ႏိုင္ငံပိုင္ႏွင့္ ပုဂၢလိကပိုင္ စာနယ္ဇင္းမ်ားသည္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပဲြတြင္ မည္သို႔ေသာ ဒီမိုကေရစီ ျဖစ္စဥ္မ်ိဳး ႀကံဳေတြ႕ႏိုင္သည္ကို ေ၀ဖန္ေျပာဆိုမႈမရိွ ႏႈတ္ဆိတ္ေနၾကပါသည္။

ထို႔အျပင္ စစ္အစိုးရသည္ လႊတ္ေတာ္တြင္ ၂၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ရထားေသာ္ျငားလည္း ႏိုင္ငံေရးပါတီမ်ား ထူေထာင္ၿပီး စစ္အရာရိွမ်ားက လူ၀တ္လဲ ပံုဖ်က္ကာ ေရြးေကာက္ပြဲ၀င္ၾကမည္မွာ သံသယရိွစရာ မလိုပါ။ ထို႔အတြက္ စစ္ အစိုးရသည္ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ အရင္းအျမစ္မ်ားကိုသံုးၿပီး ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ မဲဆြယ္စည္းရံုးေရးမ်ားပင္ စတင္ျပဳလုပ္ေနၿပီဟု ေျပာလွ်င္ လြန္မည္မထင္ပါ။

ေရြးေကာက္ပြဲမဲလိမ္မႈမ်ား

၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒအသစ္ လူထုဆႏၵခံယူပြဲတြင္ အထင္အရွား ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရသည့္လိမ္လည္မႈမ်ားကုိ လာမည့္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္လည္း ေတြ႔ျမင္ရဖြယ္ ရိွပါသည္။

ထိုလိမ္လည္မႈမ်ားကို အဓိက က်ဴးလြန္သူမ်ားမွာ ေဒသဆိုင္ရာ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔မ်ား၊ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔၀င္မ်ား၊ စစ္အစိုးရ ေက်ာေထာက္ေနာက္ခံျပဳ အဖဲြ႔အစည္းမ်ားျဖစ္သည့္ ျပည္ေထာင္စု ႀကံ႕ခိုင္ေရးႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး အသင္း အသင္း၀င္မ်ား၊ စြမ္းအားရွင္ျပည္သူ႔စစ္မ်ား ျဖစ္ပါသည္။

ပထမဆံုးႏွင့္ အထင္ရွားဆံုး ခ်ိဳးေဖာက္မႈတခုမွာ လံုၿခံဳေရးတပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ားကို မဲရံုမ်ားအတြင္း တာ၀န္ခ်ထားျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဒုတိယခ်ိဳးေဖာက္မႈမွာ သတ္မွတ္ထားသည့္ အခ်ိန္ထက္ ေစာၿပီး မဲရံုမ်ားကို ပိတ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ တတိယအခ်က္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ အဖြဲ႔၀င္မ်ားက မဲဆႏၵရွင္မ်ားကိုယ္စား မဲစာရြက္မ်ားေပၚတြင္ ျဖည့္စြက္ျခင္း ျဖစ္သည္။

၂၀၀၈ ဆႏၵခံယူပြဲတြင္ ေနရာအမ်ားအျပားတြင္ ေတြ႕ရေသာ ျဖစ္ရပ္မ်ားမွာ မိသားစုတစုလံုးကိုယ္စား မိသားစု ၀င္ တဦးကသာ မဲေပးျခင္း၊ မဲဆႏၵရွင္မ်ား၏ မ်က္ကြယ္တြင္ ၎တုိ႔၏မဲမ်ားကို ေပးျခင္းတုိ႔ ျဖစ္ပါသည္။

အဆိုးဆံုး ခ်ိဳးေဖာက္မႈတခုမွာ မဲရံုမ်ားကို ပိတ္ၿပီး မဲမ်ားကို လွ်ိဳ႕၀ွက္ ေရတြက္ျခင္း ျဖစ္ေလသည္။ မဲေရ တြက္ရာတြင္ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈမရိွပါက ထိုမဲမ်ားကို ထည့္သြင္းတြက္ခ်က္၍ လံုး၀ မျဖစ္ႏုိင္ပါဟု ေလ့လာ ေစာင့္ၾကည့္သူမ်ားက ယူဆၾကေၾကာင္း ဥေရာပရိွ ႏိုင္ငံတကာ ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာေရး ေအဂ်င္စီတခုျဖစ္ေသာ Organization for Security and Cooperation အဖြဲ႔က ဆုိသည္။ အျခားလိမ္လည္မႈမ်ားထက္ ထိုကဲ့သို႔ လိမ္လည္ မႈသည္ တရားမွ်တမႈ မရိွေသာ ေရြးေကာက္ပြဲတခု၏ အမွတ္လကၡဏာႀကီး ျဖစ္ေလသည္။

အထက္တြင္ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ လိမ္လည္မႈ နမူနာမ်ား၏ထိပ္တြင္ အႏိုင္က်င့္မႈမ်ား၊ ၿခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားသည္ ၂၀၀၈ ဆႏၵ ခံယူပြဲတြင္ ျပည့္ႏွက္ေနပါသည္။ အကယ္၍ မဲဆႏၵရွင္မ်ားက ကန္႔ကြက္မဲေပးခဲ့လွ်င္ ၎တို႔၏ လယ္ယာ ေျမမ်ားကို သိမ္းယူမည္ သုိ႔မဟုတ္ ဖမ္းဆီး အက်ဥ္းခ်မည္ဟု ေဒသခံအာဏာပိုင္မ်ားက ၿခိမ္းေျခာက္ခဲ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္း အမ်ားအျပားတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။

ေရြးေကာက္ပြဲ လိမ္လည္မႈမ်ားသည္ အေတြ႔ရ မ်ားေသာ အေလ့အထတခု ျဖစ္ၿပီး ေငြေၾကး၊ ဆုေပးျခင္း၊ လွဴဒါန္းျခင္း တုိ႔ျဖင့္ မဲ၀ယ္မႈ နမူနာမ်ားကို အိမ္နီးခ်င္း ထိုင္းႏွင့္ ကေမၻာဒီးယားႏိုင္ငံတုိ႔တြင္ ေတြ႕ျမင္ႏိုင္သည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ေရြးေကာက္ပြဲ မဲဆြယ္သူမ်ားသည္ မဲဆႏၵရွင္မ်ားကို ေခ်းေငြမ်ားေပးမည္ဟု ကမ္းလွမ္း မက္လုံးေပးေလ့ရိွၾကသည္။ ထိုပါတီ အႏိုင္ရသြားၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ထုိကမ္းလွမ္းခ်က္မ်ားကုိ ပယ္ဖ်က္ႏိုင္ေခ် ရိွသည္။ ထိုသို႔ မဲ၀ယ္ျခင္းကို “green harvesting” (အခ်ိန္မတုိင္မီ ရိတ္သိမ္းျခင္း) ဟု ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ လူသိမ်ား ပါသည္။

ၿခံဳ၍ေျပာရလ်င္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ လာမည့္ အေထြေထြေရြးေကာက္ပြဲသည္ ၂၀၀၈ ခုႏွစ္က ကဲ့သို႔ “Yes” သို႔မဟုတ္ “No” ဟုသာ အလြယ္တကူ စဥ္းစားၿပီး ေပးရသည့္ မဲမ်ိဳးႏွင့္ အလြန္ ကြာျခားပါလိမ့္မည္။ အေၾကာင္းမွာ ေရြးခ်ယ္ ရမည့္ ပါတီ သို႔မဟုတ္ ကိုယ္စားလွယ္ အမ်ားအျပား ပါ၀င္မည္ ျဖစ္ၿပီး သတ္မွတ္ခ်က္မ်ားမွာလည္း ပို၍ မ်ားျပား ႏိုင္ပါသည္။

အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ အဓိကနယ္ပယ္ ၄ ရပ္ကိုထည့္သြင္းစဥ္းစားလွ်င္ လက္ရိွ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အေျခအေန အရ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲသည္ လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တမႈ မရိွႏိုင္ေၾကာင္း ႏိုင္ငံတကာ အသိုင္းအ၀န္းက ရွင္းရွင္းလင္းလင္း အေလးအနက္ထား ေျပာဆိုရေပမည္။

ႏို၀င္ဘာလထုတ္ ဧရာ၀တီမဂၢဇင္းမွ “Free and Fair?” ေဆာင္းပါးကို ဘာသာျပန္ဆိုထားျခင္း ျဖစ္သည္။